OTC là gì, thị trường OTC tại Việt Nam có hợp pháp không? Là những câu hỏi mà nhiều nhà đầu tư mới bước chân vào thị trường chứng khoán rất quan tâm. Đặc biệt là thị trường chứng khoán cơ bản tại Việt Nam, họ rất thích mua cổ phiếu ở thị trường OTC hơn là thị trường tài chính tập trung.
1. Thị trường OTC là gì?
Thị trường OTC là viết tắt của Over the Country Market, là thị trường mua bán chứng khoán không dựa trên các sàn giao dịch tập trung như HOSE, HNX. Thị trường OTC hoạt động dựa trên sự tự thoả thuận giá cả, số lượng của bên mua và bên bán. Họ gặp nhau nhờ vào các thiết bị internet và thiết bị đầu cuối có thể kết nối với nhau thông qua các nền tảng trung gian do các công ty chứng khoán cùng nhau như duy trì như website, diễn đàn.
Mặc dù không có không gian giao dịch riêng như văn phòng của các sàn giao dịch nhưng thị trường OTC vẫn hoạt động rất nhộn nhịp. Bởi thị trường này mang lại lợi nhuận lớn hơn, nhưng cũng đồng nghĩa là rủi ro sẽ cao hơn cho nhà đầu tư.
2. Ưu và nhược điểm của thị trường OTC
2.1. Ưu điểm
- Chắc hẵn ai cũng biết là thị trường giao dịch chứng khoán tập trung chỉ giao dịch vào các ngày làm việc trong tuần. Tức là từ Thứ 2 đến Thứ 6, còn cuối tuần thì thị trường không hoạt động. Nhưng với thị trường OTC thì khác, cuối tuần là khoảng thời gian hoạt động sôi nổi nhất.
- Nếu các sàn chứng khoán tập trung chỉ cho phép bạn mua cổ phiếu của các công ty đã niêm yết trên sàn chứng khoán rồi thì OTC họ làm được cả hai.
- Chính vì quy trình mua bán đơn giản và tự thoả thuận giá khiến cho việc mua bán được diễn ra nhanh chóng hơn. Chỉ cần vài cú click chuột và thao tác đơn giản. Tiền sẽ lập tức được chuyển vào tài khoản của người bán.
2.2. Nhược điểm
- Tuy không cần đến sàn giao dịch chứng khoán và trung tâm lưu ký chứng khoán nhưng thị trường OTC vẫn cần một bên trung gian để thực hiện giao dịch. Bên trung gian thường sẽ là người tạo nên sân chơi OTC cho các nhà đầu tư nên họ sẽ thu phí trên mỗi giao dịch thực hiện thành công. Mức phí này cao hơn so với thị trường chứng khoán ở các sàn chứng khoán tập trung.
- Giá của thị trường OTC không bị ảnh hưởng nhiều bởi thị trường thực tế mà dựa trên sức mua và sức bán nội bộ của các sàn OTC. Do đó, giá sẽ bị biến động liên tục do lượng người mua và người bán lúc đột biến, lúc chẳng có ai.
3. Tại sao NĐT thích giao dịch trên thị trường OTC?
Mặc dù cũng còn tồn lại một số hạn chế nhưng các sàn OTC vẫn hoạt động liên tục và ngày càng phát triển. Đơn cử như SanOTC.com, là một sàn giao dịch OTC phổ biến tại Việt Nam có hơn 250.000 nhà đầu tư hoạt động tích cực mỗi tháng trên nền tảng này.
Dưới đây là những lý do chính khiến cho thị trường OTC phát triển không chỉ tại Việt Nam mà còn cả trên thế giới:
3.1. Lợi nhuận cao hơn
Chính vì giá cả mua bán là tự thoả thuận nên người mua và người bán có thể tự đưa ra mức kỳ vọng của mình mà không chịu ảnh hưởng quá nhiều vào thị trường.
Đặc biệt là cổ phiếu của các ngân hàng, như cổ phiếu của VPBank lúc lên sàn chỉ 15.000 đồng/cổ phiếu, nhưng sau khi đưa lên thị trường OTC được đẩy lên mức giá 70.000 đồng/cổ phiếu.
Chưa kể, tại thị trường OTC còn thực hiện các giao dịch các mã cổ phiếu chưa lên sàn nữa, nên giá trị phần lớn là do nhà đầu tư tự phân tích và dự đoán của mình chứ chưa sát thực tế về nhu cầu của thị trường.
3.2. Nhiều cơ hội để lựa chọn hơn
Ở Việt Nam thì không có nhiều loại tài sản phái sinh ở các sàn OTC, nhưng ở nước ngoài thì các sản phẩm chứng khoán phái sinh, quyền chọn nhị phân, Forex, CFD được giao dịch với khối lượng khổng lồ. Mặc dù ở nước ngoài nhưng các nhà đầu tư vẫn có cách tạo tài khoản và giao dịch các sản phẩm phái sinh trên thị trường quốc tế.
Do đó, việc có nhiều loại tài sản để giao dịch giúp các nhà đầu tư có thể đa dạng được danh mục sản phẩm đầu tư của mình.
3.3. Sự phát triển của tiền kỹ thuật số
Tiền ảo đến thời điểm hiện tại không còn ảo nữa rồi, thị trường cryptocurrency lớn đến mức mà không thể sập được nữa khi chỉ riêng giá trị vốn hoá thị trường của Bitcoin cũng đã đạt ngưỡng 1.000 tỷ USD, chưa tính những crypto khác.
Do đó, nhiều sản phẩm phụ trợ cho thị trường crypto đã ra đời, tăng số lượng các danh mục đầu tư hiệu quả lên. Và thị trường OTC cũng không đứng ngoài cuộc đua trong trend đầu tư này.
Trong năm 2020, thị trường phái sinh Bitcoin đã bằng 1/3 thị trường Bitcoin truyền thống và trong tương lai sẽ còn phát triển hơn nữa. Nhiều chuyên gia dự đoán rằng thị trường phái sinh của Bitcoin sẽ nhanh chóng vượt qua thị trường chính thống trong một vài năm tới.
3.4. Cho phép sử dụng đòn bẩy
Đòn bẩy là một trong những ưu điểm nổi bật của CFD, nó giúp nhiều nhà đầu tư có thể đặt cược nhiều hơn số tiền mình đang có.
Thị trường tài chính truyền thống tại Việt Nam không cho phép dùng đòn bẩy khi giao dịch, chúng chỉ phổ biến ở thị trường nước ngoài. Hãy luôn nhớ rằng việc sử dụng đòn bẩy sẽ giúp tài sản của bạn gia tăng nhiều lần nhưng cũng nhanh chóng cháy tài khoản nếu giá đi ngược vị thế giao dịch của bạn.
3.5. Ngày càng được bảo mật hơn
Quay lại thị trường OTC tại Việt Nam một chút, nếu như trước đây OTC được xem là con ghẻ của thị trường chứng khoán thì giờ đây nó đã trở thành con cưng. Nhiều sàn OTC đã bắt đầu được đầu tư nhiều hơn giúp cho nó bảo mật hơn và hoạt động được mượt mà hơn.
Sàn OTC đang trở nên chuyên nghiệp và uy tín hơn không khác gì các sàn giao dịch tập trung như HOSE, HNX… ở Việt Nam.
4. So sánh thị trường OTC và thị trường sở giao dịch
| Thị trường OTC | Thị trưởng Sở giao dịch |
|---|---|
| Chịu sự chi phối của Luật chứng khoán Việt Nam | Chịu sự chi phối của Luật chứng khoán Việt Nam |
| Thông qua các nền tảng số | Địa điểm giao dịch tập trung tại các sàn giao dịch |
| Tự thoả thuận và thương lượng giá | Được niêm yết giá trên sàn |
| Mức giá tham khảo trên thị trường từng sàn | Cùng một mức giá ở tất cả các sàn ở cùng thời điểm |
| Giao dịch có độ rủi ro cao | Giao dịch có độ rủi ro thấp |
| Trung tâm lưu ký chứng khoán hoặc công ty phát hàng cổ phiếu quản lý | Do Sở giao dịch quản lý |
| Phương thức thanh toán linh hoạt, đa dạng | T + 2 (tiền) hoặc T + 3 (chứng khoán) |
5. So sánh sàn OTC và nhà môi giới OTC
- Giống nhau:
Sàn OTC và nhà môi giới OTC giống nhau ở chỗ đều phân phối các sản phẩm tài chính như cổ phiếu, tiền ảo và các danh mục đầu tư khác đến nhà đầu tư. Giúp các nhà đầu tư dễ dàng đa dạng hoá danh mục đầu tư của mình cũng như giúp các nhà đầu tư bán chúng đi để kiếm lợi nhuận.
- Khác nhau:
Sàn OTC là nơi bán các tài sản theo tỷ giá 1:1, tức là khi bạn mua tài sản đó thì bạn là người sở hữu chúng. Còn đối với nhà môi giới OTC thì sẽ hoạt động như là một sàn giao dịch CFD. Tức là người mua không thực sự sở hữu nó mà chỉ thực hiện việc mua khống bán khống để kiếm lợi nhuận từ việc biến động tỷ giá trên thị trường.
Ví dụ:
Bạn mua 1 lượng Vàng (Gold) hiện tại có giá là 1.827 USD/lượng trên sàn OTC thì bạn phải trả 1.827 USD để sở hữu 1 lượng Vàng. Còn nếu bạn mua thông qua nhà môi giới OTC như IQ Option chẳng hạn, bạn dùng đòn bẩy x100 thì bạn chỉ cần bỏ ra 18,27 USD là có thể đầu tư được 1 lượng Vàng rồi.
Hay nói cách khác, sàn OTC giúp bạn sở hữu, còn nhà môi giới OTC chỉ giúp bạn đầu tư chứ không sở hữu nó. Ở Việt Nam thì chủ yếu là sàn OTC chứ không phải nhà môi giới OTC.
6. Những rủi ro có thể gặp phải khi giao dịch OTC
6.1. Rủi ro từ chủ thể phát hành
Thị trường OTC không được cập nhật thông tin một cách minh bạch và công khai như thị trường chứng khoán tập trung. Có rất nhiều công ty phát hành cổ phiếu cố gắng ém thông tin xấu về cổ phiếu của mình, đồng thời luôn đưa ra các thông tin tích cực nhằm qua mắt nhà đầu tư.
Điều này sẽ rất rủi ro cho nhà đầu tư, tốt nhất nếu như bạn không có nhiều thông tin về công ty nào đó thì chưa vội đầu tư vào danh mục đó.
6.2. Rủi ro từ thị trường
Thị trường OTC cũng như thị trường chứng khoán bình thường, đều phải chịu sự ảnh hưởng ít nhiều của thị trường. Phần lớn các nhà đầu tư tham gia đầu tư trên sàn OTC sẽ ít cập nhật thông tin so với các sàn chứng khoán tập trung, do họ không có kênh thông tin chính nào cả mà toàn nghe ngóng và tự đánh giá.
Nên rủi ro từ thị trường là điều không thể tránh khỏi với thị trường OTC, đặc biệt là thị trường OTC tại Việt Nam.
6.3. Rủi ro về thanh khoản
Chính vì đặc điểm chung của sàn OTC là giao dịch do tự thoả thuận mua bán với nhau nên người bán phải tự tìm người mua và người mua phải tự đi tìm người bán. Phần lớn đều nhờ hỗ trợ của các sàn OTC trung gian, khi thị trường biến động giảm giá mạnh sẽ rất khó để bạn tìm được người mua mã cổ phiếu đó.
Nhưng những ai tham gia thị trường OTC thông qua nhà môi giới OTC thay vì sàn OTC sẽ giúp nhà đầu tư cắt lỗ chốt lời bất kỳ lúc nào vì họ đầu tư thông qua biến động giá chứ không thật sự sở hữu.
6.4. Rủi ro lừa đảo
Hoạt động sàn OTC ở Việt Nam là hợp pháp nhưng những quy định cũng như hành lang pháp lý còn lỏng lẽo. Nhiều công ty ma hoặc công ty cố gắng khuếch đại con số trong báo cáo tài chính làm nhà đầu tư sập bẫy. Đa số xảy ra với các công ty chưa niêm yết nên chưa được thẩm định độc lập để có kết quả chính xác.
Nhà đầu tư phải tự dùng năng lực thẩm định của bản thân để đánh giá các danh mục đầu tư như thế nào trên thị trường OTC.
7. Những sai lầm nên tránh khi tham gia thị trường OTC
7.1. Danh mục đầu tư có khối lượng giao dịch quá thấp
Mình đang muốn nói đến các sản phẩm mua thông qua sàn OTC chứ không phải nhà môi giới OTC. Nếu bạn mua phải những cổ phiếu có khối lượng giao dịch quá thấp sẽ dẫn đến tính thanh khoản không có, cộng thêm việc giá trị trên thị trường sẽ ít có sự tăng trưởng.
Nếu bạn muốn bán danh mục này cũng rất khó tìm được người mua do sự quan tâm về danh mục này không có, dẫn đến khả năng thu hồi vốn thấp. Nếu bạn là nhà đầu tư dài hạn và sẵn sàng chờ trong một thời gian dài thì đây không phải là vấn đề của bạn.
7.2. Thị trường đang có sự biến động mạnh
Thị trường biến động mạnh không phải là thời điểm thích hợp để tham gia đầu tư trên sàn OTC nhưng là cơ hội cho các nhà đầu tư giao dịch thông qua nhà môi giới OTC. Biến động mạnh đồng nghĩa giá sẽ tăng giảm liên tục và chênh lệch khoảng giá cao.
Bản chất của nhà môi giới OTC là kiếm được tiền thông qua sự biến động giá mà.
7.3. Dồn tất cả tài sản vào một danh mục
Không chỉ riêng thị trường OTC mà các thị trường đầu tư khác cũng vậy. Bạn phải biết phân bổ nguồn vốn của mình vào nhiều danh mục khác nhau, cho dù bạn là nhà đầu tư an toàn hoặc nhà đầu tư mạo hiểm cũng đều phải phân bổ tài sản ở nhiều rổ. Thay vì dồn tất cả trứng vào một rổ duy nhất.
8. Top 8 sàn giao dịch OTC nổi tiếng ở Việt Nam
8.1. SanOTC.com
SanOTC.com được ra vào tháng 12/2006, hoạt động trong lĩnh vực cung cấp mua bán cổ phiếu OTC thông qua website của mình. Tính đến nay thì SanOTC.com là sàn giao dịch OTC lớn nhất tại Việt Nam với hơn 250.000 nhà đầu tư hoạt động tích cực mỗi tháng, trung bình mỗi ngày có 2.000 user đăng ký tài khoản mới.
Vào năm 2007, SanOTC.com được Quỹ đầu tư IDG Vietnam Ventures đánh giá tiềm năng và chính thức rót vốn đầu tư.
8.2. Vndirect.com.vn
Nhắc đến Vndirect chắc không ai là không biết đến sàn giao dịch này. Vndirect đang là top 4 công ty chứng khoán hàng đầu Việt Nam trên sàn HOSE và top 2 sàn HNX.
Hiện Vndirect đang quản lý khối tài sản khoảng 15.000 tỷ đồng, phục vụ 1 triệu khách hàng mỗi ngày tại thị trường Việt Nam. Không những phục vụ khách hàng thông qua trang web mà Vndirect còn cung cấp ứng dụng trên mobile giúp cho việc mua bán cổ phiếu OTC dễ dàng hơn.
8.3. Vietstock.vn
Vietstock.vn là nơi chuyên cung cấp các thông tin chứng khoán ở thị trường tập trung và phi tập trung. Các nhà đầu tư có thể theo dõi thông tin được cập nhật liên tục và chuyên sâu. Cùng với các công cụ tài chính được tích hợp sẵn trên Vietstock giúp nhà đầu tư có nhiều kiến thức hơn trước khi tham gia đầu tư OTC.
9. Top 9 nhà môi giới OTC nổi tiếng trên thế giới
9.1. IQ Broker
IQ Broker là một nhà môi giới OTC đến từ nước Nga, được thành lập vào năm 2013. Đến nay, sàn giao dịch IQ Option đã có hơn 48 triệu nhà giao dịch, mỗi ngày thực hiện hơn 1,3 triệu giao dịch trên nền tảng.
IQ Option không chỉ cung cấp các sản phẩm giao dịch OTC không mà còn nhiều sản phẩm khác nữa như Forex, cổ phiếu tập đoàn nước ngoài như Facebook, Google, Microsoft… và hàng hoá như vàng, bạc, dầu…
9.2. FBS
FBS là một nhà môi giới quốc tế hiện đang có mặt tại hơn 150 quốc gia và vùng lãnh thổ. Nền tảng này đang có hơn 17 triệu nhà giao dịch trên khắp thế giới.
Đồng thời FBS cũng chính là đối tác thương mại chính thức của CLB bóng đá Barcalona và CLB bóng đá Leicester City.
9.3. Exness
XM cung cấp giải pháp tài chính giao dịch cho các nhà đầu tư với đa dạng các danh mục tài sản như Forex, CFD và tỷ giá hối đối. XM Global Limited được thành lập vào năm 2009, tính đến nay đã hoạt động trong thị trường được hơn 12 năm và đã được cộng đồng nhà đầu tư trên thế giới công nhận.
10. Có nên giao dịch tại thị trường OTC không?
Nhiều nhà đầu tư mới sẽ đắn đo không biết rằng có nên giao dịch ở thị trường OTC không. Tuy nhiên, các bạn hãy làm rõ 2 hình thái giao dịch ở đây nhé. Một là giao dịch tại các sàn OTC ở Việt Nam và hai là các nhà môi giới OTC ở thị trường quốc tế.
Sản phẩm có mặt trên 2 nền tảng này khác biệt nhau rất lớn, bạn nên cân nhắc xem bạn phù hợp với hình thức giao dịch ở Việt Nam hoặc nước ngoài trước.
Giao dịch ở Việt Nam thì cần nhiều vốn hơn do không có đòn bẩy, giao dịch ở nước ngoài thì cần ít vốn hơn nhưng rủi ro hơn. Và giao dịch ở đâu cùng cần phải trang bị cho bản thân những kiến thức trước khi tham gia thị trường.
Mong là sau bài viết này, các bạn đã hiểu được OTC là gì và các kiến thức cơ bản cũng như nâng cao của thị trường OTC. Chúc các bạn thành công.