Lạm phát được đo lường và công thức tính thế nào?

Lạm phát được đo lường như thế nào?

Lạm phát là sự gia tăng mức giá của hàng hóa và dịch vụ mà các hộ gia đình mua. Nó được đo bằng tỷ lệ thay đổi của các mức giá đó. Thông thường, giá cả tăng theo thời gian, nhưng giá cũng có thể giảm (một tình huống gọi là giảm phát).

Chỉ số lạm phát được biết đến nhiều nhất là Chỉ số giá tiêu dùng (CPI), đo lường tỷ lệ phần trăm thay đổi giá của một rổ hàng hóa và dịch vụ được các hộ gia đình tiêu dùng.

Tại Úc, chỉ số CPI được tính toán bởi Cục Thống kê Úc (ABS) và được công bố mỗi quý một lần. Để tính CPI, ABS thu thập giá của hàng nghìn mặt hàng, được nhóm thành 87 loại (hoặc các loại chi tiêu) và 11 nhóm. Hàng quý, ABS sẽ tính toán những thay đổi về giá của từng mặt hàng so với quý trước và tổng hợp chúng lại để tính ra tỷ lệ lạm phát cho toàn bộ rổ tính CPI.

1. Một ví dụ về cách Tính toán Lạm phát

Để hiểu rõ hơn cách tính lạm phát, chúng ta có thể sử dụng một ví dụ. Trong ví dụ này, chúng tôi tính toán lạm phát cho một giỏ có hai mặt hàng trong đó – sách và chăm sóc trẻ em. Dưới đây là công thức tính lạm phát cho một mặt hàng.

Giá của một cuốn sách là 20 đô la vào năm 2016 (năm 1) và giá đã tăng lên 20,50 đô la vào năm 2017 (năm 2). Giá một giờ giữ trẻ là 30 đô la vào năm 2016, và con số này đã tăng lên 31,41 đô la vào năm 2017.

Sử dụng công thức này, có thể tính toán lạm phát cho từng mặt hàng riêng lẻ.

• Đối với sách, lạm phát hàng năm là 2,5%
• Đối với dịch vụ chăm sóc trẻ em, lạm phát hàng năm là 4,7%

Để tính toán lạm phát cho một giỏ bao gồm sách và chăm sóc trẻ em, chúng ta cần sử dụng trọng số CPI dựa trên số tiền các hộ gia đình chi tiêu cho những mặt hàng này. Vì các hộ gia đình chi tiêu nhiều hơn cho việc chăm sóc trẻ em hơn sách vở nên việc chăm sóc trẻ em có trọng lượng lớn hơn trong giỏ. Trong ví dụ này, chăm sóc trẻ em chiếm 73% trong giỏ hàng và sách chiếm 27% còn lại. Sử dụng các trọng số này và sự thay đổi giá của các mặt hàng, lạm phát hàng năm cho rổ này là 4,1% – được tính bằng (0,73 x 4,7) + (0,27 x 2,5).

1.1. Giá được thu thập như thế nào?

2. CPI được chọn như thế nào?

Khi quyết định đưa hàng hóa và dịch vụ nào vào giỏ CPI và trọng số của chúng, ABS sử dụng thông tin về số tiền – và về những gì – các hộ gia đình ở Úc chi tiêu thu nhập của họ. Nếu các hộ gia đình chi tiêu nhiều hơn thu nhập của họ cho một mặt hàng, mặt hàng đó sẽ có tỷ trọng lớn hơn trong chỉ số giá tiêu dùng. Ví dụ, ABS đưa điện thoại thông minh vào chỉ số giá tiêu dùng để phản ánh người tiêu dùng đang tận dụng những tiến bộ trong công nghệ. Dữ liệu về chi tiêu hộ gia đình trên tất cả các mặt hàng chỉ có sẵn khoảng 5 năm một lần hoặc lâu hơn.

2.1. Lạm phát cơ bản

Trong khi mục tiêu lạm phát của Úc được thể hiện dưới dạng lạm phát CPI – được gọi là “lạm phát tiêu đề” – cũng có thể hữu ích khi xem xét các chỉ số về lạm phát “cơ bản”. Các chỉ số này loại trừ các mặt hàng có sự thay đổi giá đặc biệt lớn (thường xuyên hoặc trong một quý nhất định). Những thay đổi lớn về giá thường có thể là do các yếu tố tạm thời, đôi khi không liên quan đến các điều kiện rộng rãi trong nền kinh tế. Ví dụ:

Nguồn cung bị gián đoạn vì thời tiết bất thường: Ví dụ, vào năm 2006 Cơn bão nhiệt đới Larry đã phá hủy mùa màng chuối ở Queensland. Do nguồn cung giảm đáng kể này, giá chuối tạm thời tăng 400%.

Những thay đổi không thường xuyên trong các quy định về thuế: Ví dụ, việc áp dụng thuế hàng hóa và dịch vụ (GST) 10% vào giữa năm 2000 đã khiến giá của nhiều mặt hàng tăng lên (Ngân hàng Dự trữ thường đưa ra mức lạm phát CPI ngoại trừ ảnh hưởng của những thay đổi về thuế này ).

ABS cũng tính toán CPI không bao gồm các mặt hàng dễ bay hơi, là tỷ lệ lạm phát trung bình của tất cả các mặt hàng trong rổ tính CPI ngoại trừ trái cây, rau và nhiên liệu. Giá trái cây, rau quả và nhiên liệu thường rất biến động vì chúng thường bị ảnh hưởng bởi sự gián đoạn nguồn cung, chẳng hạn như thời tiết bất thường, hoặc sự thay đổi về lượng dầu cung cấp cho thị trường thế giới. Chỉ số CPI loại trừ các mặt hàng dễ biến động luôn loại bỏ các mặt hàng giống nhau, trong khi các mặt hàng bị loại bỏ khỏi giá trị trung bình đã cắt bớt và trung bình có trọng số có thể thay đổi mỗi quý, tùy thuộc vào mặt hàng nào có sự thay đổi giá đặc biệt lớn.

3. Tính giá trị trung bình đã cắt bớt và trung vị có gia quyền

Để tính giá trị trung bình được cắt giảm và giá trị trung bình có trọng số, tất cả 87 mặt hàng được đặt hàng theo mức giá thay đổi hàng quý, được điều chỉnh theo mùa. (Điều chỉnh theo mùa có nghĩa là những thay đổi về giá đã được điều chỉnh để tăng hoặc giảm luôn xảy ra vào một thời điểm cụ thể trong năm; ví dụ: học phí trung học thường tăng vào quý 3, do đó, việc điều chỉnh được thực hiện để trải đều trong năm. )

Trung bình cắt giảm là tỷ lệ lạm phát trung bình sau khi “cắt giảm” các mặt hàng có giá thay đổi lớn nhất (tích cực hoặc tiêu cực). Đây là mức trung bình có trọng số của 70% giữa các mặt hàng.

Trung bình có trọng số là tỷ lệ lạm phát của mặt hàng ở giữa những thay đổi về giá trong rổ tính CPI (phân vị thứ 50 theo trọng số).

3.1. Hạn chế của CPI

CPI không phải là một chỉ báo về mức giá

Chỉ số CPI đo lường tốc độ thay đổi giá cả trong nền kinh tế, nhưng không đo lường mức giá. Nếu chỉ số giá của bánh mì là 140 và chỉ số giá của trứng là 180, điều đó không có nghĩa là trứng đắt hơn bánh mì. Nó chỉ có nghĩa là giá trứng đã tăng nhiều hơn giá bánh mì trong một thời điểm cụ thể.

Phủ sóng

Vì những lý do thực tế, chỉ số CPI đo lường sự thay đổi giá của các mặt hàng tại các khu vực đô thị của tám thành phố thủ đô của Úc (nơi có khoảng 2/3 số hộ gia đình Úc sinh sống). Nó không đo lường sự thay đổi giá cả trong khu vực, nông thôn hoặc vùng sâu vùng xa. Chỉ số CPI cũng không tính đến sự khác biệt trong cách chi tiêu giữa các hộ gia đình cá nhân. Các hộ gia đình rất khác nhau và một số có thể chi tiêu nhiều hơn cho một số mặt hàng nhất định so với những người khác. Ví dụ, ô tô chiếm tỷ trọng gần 3% trong rổ tính CPI, nhưng không phải hộ gia đình nào cũng sở hữu ô tô.

Thay đổi chất lượng

CPI dự định chỉ tính toán những thay đổi thuần túy về giá cả. Điều này có nghĩa là CPI nên bỏ qua những thay đổi về giá do sự khác nhau về chất lượng của các mặt hàng. Chất lượng của các mặt hàng trong giỏ có thể khác nhau và các sản phẩm mới có thể được giới thiệu. Ví dụ: một túi mì ống có thể trở nên nhỏ hơn trọng lượng hoặc chất lượng của điện thoại di động có thể cải thiện nếu máy ảnh của nó được nâng cấp.

ABS cố gắng loại bỏ bất kỳ sự thay đổi giá nào do thay đổi chất lượng hoặc sự kết hợp của các mặt hàng mà các hộ gia đình mua. Tiếp tục với các ví dụ trước, ABS sẽ tính giá mì ống với giả định rằng trọng lượng không đổi và so sánh với giá của quý trước. Việc tính toán sự tăng giá của một chiếc điện thoại di động do máy ảnh được cải tiến là khó hơn, vì thường có rất ít thông tin về việc giá điện thoại đã thay đổi bao nhiêu vì máy ảnh tốt hơn. Trong trường hợp này, ABS sẽ cần ước tính tác động về giá của máy ảnh được cải tiến và điều chỉnh giá điện thoại di động. Bởi vì điều chỉnh chỉ là ước tính, nó có thể dẫn đến ước tính thấp hơn hoặc quá mức đối với sự thay đổi giá thuần túy. Các dịch vụ đặc biệt khó điều chỉnh chất lượng vì các thay đổi thường diễn ra chậm và khó có thể đo lường mức độ cải thiện của dịch vụ. Ví dụ, công nghệ chụp X-quang tốt hơn tại bệnh viện có thể phát hiện chấn thương tốt hơn, nhưng rất khó để tính toán mức độ cải thiện trong việc phát hiện chấn thương. Trong những trường hợp đó, nó có thể dẫn đến chất lượng chỉ chiếm một phần hoặc hoàn toàn không.

Thiên vị thay thế

Chỉ số CPI bị ảnh hưởng bởi “khuynh hướng thay thế”. Điều này là do CPI không thường xuyên điều chỉnh đối với những thay đổi trong cách chi tiêu của hộ gia đình (vì xác định những thay đổi đó đối với tất cả các hộ gia đình là một nhiệm vụ chính). Trên thực tế, các hộ gia đình thường xuyên thay đổi số tiền họ chi tiêu cho các mặt hàng. Ví dụ, nếu giá thịt cừu tăng nhiều hơn giá thịt bò, các hộ gia đình có thể thích nghi và mua nhiều thịt bò hơn và ít thịt cừu hơn. Việc không tính đến loại thay thế này trong chi tiêu dẫn đến quá nhiều trọng lượng cho thịt cừu trong rổ tính CPI và quá ít trọng lượng cho thịt bò. Điều này làm tăng (hoặc sai lệch) chỉ số CPI so với chỉ số dành cho các hộ gia đình thay thế từ các mặt hàng tương đối đắt hơn sang các mặt hàng tương đối rẻ hơn. Trước đây, việc cập nhật rổ tính CPI được thực hiện 5 hoặc 6 năm một lần, và từ cuối năm 2017 trở đi, ABS bắt đầu cập nhật trọng số CPI hàng năm, điều này sẽ giúp giảm độ lệch thay thế trong CPI.

Sản phẩm mới

Chỉ số giá tiêu dùng không bao gồm các sản phẩm mới ngay khi chúng xuất hiện trên thị trường. Thường có thể mất một thời gian cho đến khi ABS đưa chúng vào giỏ CPI. Điều này thường xảy ra khi một sản phẩm đã đạt được thị phần đủ cao và có sẵn cho hầu hết các hộ gia đình.

Chi phí sinh hoạt

Chỉ số CPI thường được sử dụng để đo lường những thay đổi trong chi phí sinh hoạt, nhưng nó không phải là một chỉ số lý tưởng về điều này. Trong khi CPI đo lường sự thay đổi của giá cả, lạm phát chi phí sinh hoạt là sự thay đổi trong chi tiêu của các hộ gia đình cần thiết để duy trì một mức sống nhất định. ABS công bố các chỉ số khác nhằm mục đích cung cấp một chỉ số tốt hơn về chi phí sinh hoạt.